سابقه و هدف: حدهای بارشی در هر نقطه، به بارش های نابهنجار گفته می شود که در دنباله و دور از نقطه تمرکز توزیع فراوانی بارش آن نقطه قرار گرفته باشد. اخیرا حدهای بالا و دنباله بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده اند. در این راستا به فراخور ویژگی های جغرافیایی هر پهنه، آستانه های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. یکی از نمایه های پرکاربرد مربوط به بارش روزانه، مبتنی بر توزیع تعمیم یافته مقادیر حدی است. هدف این پژوهش تعیین آستانه بارش های حدی در مناطق غربی ایران(استان های همدان، لرستان، کردستان، کرمانشاه و ایلام) و سپس تحلیل فضایی آستانه ها انتخاب شده است.داده ها و روش ها: برای این منظور با استفاده از داده های بارش 69 ایستگاه سینوپتیک و اقلیم شناسی در یک دوره 50 ساله (1961 تا 2010) با روش توزیع مقادیر حدی تعمیم یافته و روش ناپارامتریک (شاخص صدک 95ام و 99ام) آستانه بارش های حدی تعیین و سپس آستانه انتخاب شده با دو معیار اقلیمی مورد ارزیابی قرار گرفتند و سپس به تحلیل فضایی آستانه ها پرداخته شد. در این مطالعه سه آزمون توزیع مقادیر حدی تعمیم یافته POT (آزمون MRL، TC، DI) آزمون ناپارامتریک، روش CPOT که از میانگین آستانه انتخاب شده از هر سه روش ناپارامتریک است و نیز روش پارامتریک (شاخص های صدک 95ام و صدک 99ام برای انتخاب آستانه بارش های حدی غرب کشور به کار گرفته شد. و نهایتا با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به تحلیل و پراکنش فضایی آستانه های تعیین شده از روش های مذکور در ایستگاه های مورد مطالعه پرداخته شد.یافته ها: نتایج حاصل از ارزیابی نشان داد که روش CPOT روش مناسبی برای انتخاب آستانه بارش حدی غرب ایران است که 81 درصد آستانه بارش های حدی ایستگاه های مورد مطالعه در داخل مقادیر مفروض هر دو معیار قرار می گیرد و کمترین مقدار را صدک 95ام برآورد کرده است که به طور کلی روش ناپارامتریک با توجه به دو معیار ارزیابی که معیار اول مربوط به طول سری داده های بالاتر از آستانه و دیگری به مقدار آستانه انتخاب شده است، نتایج رضایت بخشی نشان ندادند. آستانه بارش های حدی کمتر از نصف تعداد ایستگاه های مورد مطالعه در مرزهای مفروض هر دو معیار قرار گرفت.نتیجه گیری: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل روش های پارامتریک (توزیع حدی تعمیم یافته) و ناپارامتریک بر روی 69 ایستگاه تحت مطالعه نشان داد که آستانه بارش های حدی اکثر ایستگاه ها بین 22 تا 26 میلیمتر قرار دارد و روش CPOT یک روش اثبات شده و کارآمد برای تعیین آستانه بارش حدی غرب کشور است و همچنین روش MRL نیز یک روش رضایت بخش برای انتخاب آستانه بارش های حدی می باشد.

به منظور تحلیل رفتار دنباله توزیع و فراوانی رویداد دماهای حدی در استان کرمانشاه طی دوره مطالعاتی (2016-1961) ابتدا روند تغییرات مقادیر حدی با استفاده از آزمون های نا پارامتریک بررسی گردید. سپس با استفاده از مدل بلوک ماکزیما، توزیع GEV به سری داده های موردنظر برازش داده شد و مقادیر چندک متغیرها به ازای دوره های بازگشت مختلف تخمین زده شد. پارامترهای توزیع با استفاده از سه روش گشتاورها، گشتاورهای احتمالی وزن دار و حداکثر درست نمایی برآورد گردید. همچنین به منظور ارزیابی صحت مدل GEV برازش داده شده به رویدادهای حدی، نمودارهای چندک-چندک (Q-Q) برای ایستگاه کرمانشاه ترسیم گردید. نتایج بررسی ها نشان داد که در بین سه روش موردبررسی مقدار خطای استاندارد روش حداکثر درست نمایی کمتر از دو روش دیگر می باشد. با توجه به مقدار پارامتر شکل (ξ ) و فاصله اطمینان 95% آن، در هر سه روش موردبررسی، پارامتر شکل در مورد دماهای حدی سرد، صفر را در برمی گیرد لذا تبعیت داده ها از نوع GEV نوع اول یا گامبل است. توزیع سری زمانی دماهای حدی گرم در ایستگاه کرمانشاه چوله به چپ بوده و تبعیت داده ها از توزیع GEV نوع سوم یا ویبول می باشد. با توجه به یافته های تحقیق تابع توزیع GEV قابلیت زیادی در برازش سری داده های حدی دارد.

تعیین حداکثر شدت بارش در برآورد دبی طرح سازه های هیدرولیکی امری ضروری می باشد.مقدار مزبور معمولا با استفاده از منحنی های شدت - مدت - فراوانی (IDF) به دست می آید. در این روش نیاز به وجود داده های حداکثر بارش سالانه در تداوم های مختلف می باشد که معمولا برخی از تداوم ها در دسترس نیست. همچنین این روش نیاز به تعداد زیادی پارامتر بوده و این پارامترها وابسته به دوره بازگشت می باشند. در تحقیق حاضر با استفاده از داده های حداکثر عمق بارش سالانه با تداوم روزانه، برای محاسبه حداکثر شدت بارش طراحی با تداوم معین از ترکیب تئوری فرکتال و توزیع احتمالاتی مقادیر حدی تعمیم یافته نوع دو استفاده شده است. نتایج در ایستگاه باران سنجی تله زنگ واقع در شمال استان خوزستان با طول جغرافیایی′46o 48 و عرض جغرافیایی ′49 o32 نشان داد که بارش در بازه زمانی یک تا هشت روز از رفتار مونوفرکتالی برخوردار است و رگبار طرح برآورد شده با تئوری فرکتال با داده های مشاهداتی بارش انطباق خوبی دارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

فعالیت های انسان جو زمین را در طی صدسال گذشته به طور قابل توجهی تغییر داده است. افزایش غلظت گازهای گلخانه ای منجر به گرمایش جهانی شده و درنتیجه سبب تغییر در نمایه های حدی اقلیمی می شود. بنابراین مطالعه مقادیر حدی در برنامه ریزی و سیاست گذاری های بخش کشاورزی و مدیریت منابع آب اهمیت بسیار دارد. در این تحقیق از مشاهدات روزانه بارش، دمای حداقل و حداکثر 4 ایستگاه سینوپتیک واقع در غرب ایران طی دوره آماری 2016-1960 استفاده شد و مدل سازی توزیع دما و بارش های فرین در منطقه، با استفاده از توزیع فرین تعمیم یافته (GEV) در دوره پایه (1990-1961) انجام گرفت. در مرحله بعد، تغییرات فراوانی و مقدار فرین­, ها در دوره مشاهداتی اخیر (2016-1991) نسبت به دوره پایه مورد مقایسه قرار گرفت. در انتها مقادیر چندک متغیرها به ازای دوره های بازگشت مختلف تخمین زده شد. نتایج نشان داد که در دوره پایه توزیع سری زمانی بارش، همچنین فرین های سرد و گرم (به جز ایستگاه همدان) از نوع گامبل می باشد. در دوره اخیر توزیع دماهای فرین سرد به غیراز ایستگاه کرمانشاه همانند دوره پایه از نوع گامبل، اما توزیع دماهای حدی گرم در دوره اخیر نسبت به دوره پایه از نوع گامبل به ویبول تبدیل شده است. در ارتباط با بارش­, های فرین در دوره 2016-1991، پارامتر شکل در همه ایستگاه­, ها به سمت مثبت متمایل شده است، اما فواصل اطمینان 95% آن همانند دوره پایه همچنان صفر را در برمی گیرد لذا، توزیع آن همانند دوره پایه از نوع گامبل تبعیت می­, کند. مقدار بارش های فرین در دوره اخیر نسبت به دوره پایه به استثنای ایستگاه خرم­, آباد در دوره بازگشت های 5 و 10 سال در بقیه ایستگاه ها افزایش یافته است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

با وقوع بحران های مالی در سال های اخیر، توجه به زیان های حدی اهمیت یافته است. زیان های حدی می تواند برای سرمایه گذاران بسیار نامطلوب باشد و از آنجا که احتمال وقوع این زیان های غیرمعمول ناچیز نیست، سرمایه گذاران نگران دنباله های حدی توزیع بازدهی هستند. هدف پژوهش حاضر آن است که با بهره گیری از نظریه ارزش حدی (EVT) که برای توضیح حوادث غیرمعمول طراحی شده، مقدار ریسک نامطلوب حدی (EDR) محاسبه شده و اثرات آن در قیمت گذاری دارایی ها بررسی گردد. برای این منظور، نمونه ای متشکل از 243 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های 1384 تا 1394 بررسی می گردد. جهت آزمون قیمت گذاری EDR از دو روش تحلیل پرتفوی و رگرسیون فاما و مک بث (1973) استفاده می شود. یافته های حاصله دال بر قیمت گذاری EDR و معناداری آماری صرف ریسک نامطلوب حدی در بورس اوراق بهادار تهران است. این پژوهش نشان می دهد زیان های بالقوه ناشی از بازدهی های بسیار نامطلوب، یعنی ریسک نامطلوب حدی، به عنوان یک عامل ریسک در قیمت گذاری دارایی ها ملحوظ می گردد. همچنین، اثر سایر معیارهای ریسک شامل نوسان پذیری، ارزش در معرض خطر و شاخص دنباله راست قوی تر از EDR بوده و در صورت احتساب معیارهای فوق، معناداری آماری صرف ریسکEDR  از دست می رود.